เทสโทสเตอโรน (Testosterone) คืออะไร?
เทสโทสเตอโรน (Testosterone) คือ ฮอร์โมนเพศชายที่ผลิตโดยอัณฑะของผู้ชาย และในรังไข่ของผู้หญิงแต่ผลิตในปริมาณที่น้อยกว่า รวมถึงในต่อมหมวกไตของทั้งสองเพศด้วย เทสโทสเตอโรนมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการพัฒนาลักษณะทางเพศและการทำงานของร่างกายหลายด้านจะมีอะไรบ้าง? ไปดูกัน!
ฮอร์โมนเทสโทสเตอโรน (Testosterone) ทำหน้าที่อะไร?
ในผู้ชาย:
- การพัฒนาความเป็นผู้ชาย: ช่วยให้ร่างกายผู้ชายเปลี่ยนแปลงเมื่อเข้าสู่วัยรุ่น เช่น อวัยวะเพศเติบโตขึ้น เสียงแตก มีขนขึ้นตามร่างกายและใบหน้า
- สร้างกล้ามเนื้อและความแข็งแรง: ช่วยส่งเสริมการสร้างโปรตีนให้กับร่างกาย ทำให้ผู้ชายมีกล้ามเนื้อที่ใหญ่และแข็งแรงกว่าผู้หญิงโดยธรรมชาติ
- ดูแลกระดูกให้แข็งแรง: มีส่วนช่วยในการรักษาความแข็งแรงและความหนาแน่นของกระดูก และลดความเสี่ยงของภาวะกระดูกบางหรือกระดูกพรุนได้
- ช่วยในการผลิตอสุจิ: เป็นฮอร์โมนหลักที่จำเป็นต่อร่างกาย ในการผลิตอสุจิที่สมบูรณ์และมีคุณภาพ
- เพิ่มความต้องการทางเพศ: มีผลอย่างมากต่อความต้องการทางเพศและสมรรถภาพทางเพศ และช่วยให้การทำงานทางเพศเป็นปกติ
- ส่งผลต่อพลังงานและอารมณ์: ถ้า เทสโทสเตอโรน (Testosterone) อยู่ในระดับที่เหมาะสมผู้ชายจะรู้สึกกระฉับกระเฉง สดชื่น อารมณ์ดี แต่ถ้าต่ำเกินไป อาจรู้สึกเหนื่อยง่าย หงุดหงิด หรือซึมเศร้าได้
ในผู้หญิง:
แม้ผู้หญิงจะมีเทสโทสเตอโรน (Testosterone) ในปริมาณน้อยกว่าผู้ชายมาก แต่ฮอร์โมนนี้ก็ยังมีบทบาทสำคัญต่อสุขภาพของผู้หญิงในหลายด้าน เช่น
- ความต้องการทางเพศ: ช่วยกระตุ้นความรู้สึกทางเพศและความพึงพอใจทางเพศในผู้หญิง
- พลังงานและอารมณ์: ช่วยให้รู้สึกกระฉับกระเฉง อารมณ์ดี และลดความรู้สึกเหนื่อยล้า
- ดูแลกระดูกให้แข็งแรง: มีส่วนช่วยในการเสริมสร้างและรักษามวลกระดูก ช่วยลดความเสี่ยงของภาวะกระดูกบางหรือกระดูกพรุนได้
สาเหตุและผลกระทบเมื่อเทสโทสเตอโรน (Testosterone) ผิดปกติมีอะไรบ้าง?
ระดับของเทสโทสเตอโรน (Testosterone) สามารถเปลี่ยนแปลงได้ตามอายุ พฤติกรรมการใช้ชีวิต และปัญหาสุขภาพต่าง ๆ หากระดับฮอร์โมนนี้สูงหรือต่ำเกินไป อาจส่งผลต่อสุขภาพทั้งร่างกายและจิตใจ ดังนี้
ระดับต่ำกว่าปกติ
ในผู้ชายหากระดับเทสโทสเตอโรน (Testosterone) ต่ำกว่าปกติ อาจนำไปสู่ปัญหาต่าง ๆ ตัวอย่างเช่น:
- ความต้องการทางเพศลดลง
- เสื่อมสมรรถภาพทางเพศ
- อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย ไม่มีแรง
- มวลกล้ามเนื้อลดลง ไขมันในร่างกายเพิ่มขึ้น
- ความหนาแน่นของกระดูกลดลง เสี่ยงกระดูกพรุน
- อารมณ์แปรปรวน หงุดหงิดหรือซึมเศร้า
สาเหตุที่เทสโทสเตอโรน (Testosterone) ต่ำกว่าปกติ อาจเกิดจากอายุที่เพิ่มขึ้น (ซึ่งเป็นเรื่องปกติ) โรคเรื้อรัง การใช้ยาบางชนิด หรือปัญหาที่อัณฑะ
ระดับสูงกว่าปกติ:
ในผู้ชาย: โดยทั่วไปการมีเทสโทสเตอโรน (Testosterone) สูงเกินไปตามธรรมชาตินั้นพบไม่บ่อย แต่หากมีการใช้สารสังเคราะห์ เช่น สเตียรอยด์เพื่อเพิ่มฮอร์โมน อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงเช่น:
- ปัญหาหัวใจและหลอดเลือด
- ตับมีปัญหา ตับวาย
- ปัญหาด้านพฤติกรรม เช่น อารมณ์รุนแรงและพฤติกรรมก้าวร้าว
ในผู้หญิง: หากระดับเทสโทสเตอโรนสูงเกินไป อาจนำไปสู่ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ (PCOS) ทำให้เกิดอาการ เช่น:
- ขนขึ้นผิดปกติตามใบหน้าและร่างกาย
- ผิวมัน เป็นสิว
- ประจำเดือนมาไม่ปกติ
วิธีการรักษาระดับเทสโทสเตอโรน (Testosterone)ให้สมดุล
การรักษาระดับเทสโทสเตอโรน (Testosterone) ให้สมดุลเป็นสิ่งสำคัญต่อสุขภาพทั้งด้านร่างกายและจิตใจ โดยสามารถดูแลได้ด้วยวิธีต่าง ๆ ดังนี้
- ออกกำลังกายเป็นประจำ: โดยเฉพาะการออกกำลังกายแบบใช้แรงต้าน เช่น การยกเวท (Weight Training) ซึ่งช่วยกระตุ้นการผลิตฮอร์โมน
- รับประทานอาหารที่มีประโยชน์: เลือกอาหารที่มีโปรตีนสูง วิตามินดี และสังกะสี ซึ่งล้วนมีส่วนช่วยในการสร้างฮอร์โมน
- พักผ่อนให้เพียงพอ: การพักผ่อนอย่างน้อย 7–8 ชั่วโมงต่อคืน ช่วยให้ร่างกายผลิตฮอร์โมนได้ดีขึ้น
- ลดความเครียด: ความเครียดสะสมสามารถส่งผลให้ระดับเทสโทสเตอโรน (Testosterone) ลดลงได้
- ควบคุมน้ำหนัก: ภาวะน้ำหนักเกินหรือโรคอ้วนมีความเกี่ยวข้องกับระดับเทสโทสเตอโรน (Testosterone) ที่ต่ำ
หากคุณมีอาการที่สงสัยว่าอาจเกิดจากความไม่สมดุลของระดับเทสโทสเตอโรน (Testosterone) ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการตรวจเลือดและประเมินระดับฮอร์โมนอย่างแม่นยำ รวมถึงรับคำแนะนำการรักษาที่เหมาะสม
ฮอร์โมนเทสโทสเตอโรน (Testosterone) จึงไม่ใช่ฮอร์โมนเพศชายเพียงเท่านั้น แต่ยังเป็นฮอร์โมนสำคัญที่ส่งผลต่อสุขภาพทั้งทางร่างกายและจิตใจของทั้งผู้ชายและผู้หญิง มีบทบาทต่อหลายระบบในร่างกาย และเป็นองค์ประกอบที่ส่งเสริมคุณภาพชีวิตโดยรวมให้ดียิ่งขึ้น
